Θες να φτάσεις ψηλά; Βάλε στόχους!

Η στοχοθεσία στον αθλητισμό (goal setting) αποτελεί μία εξαιρετικά σημαντική θεωρία κινήτρων για τη δραστηριοποίηση των αθλητών ώστε να γίνουν περισσότερο παραγωγικοί και αποτελεσματικοί.

Ουσιαστικά, οι στόχοι αντιπροσωπεύουν είτε τα εσωτερικά είτε τα εξωτερικά κίνητρα των αθλητών και διακρίνονται σε τρία είδη: τους στόχους αποτελέσματος, τους στόχους απόδοσης και τους στόχους διαδικασίας.

Γράφει η Γλυκερία Σκούρα, Ψυχολόγος/Αθλητική Ψυχολόγος MSc.

Οι στόχοι αποτελέσματος αφορούν στα αποτελέσματα των αθλητικών γεγονότων όπως παραδείγματος χάριν στη νίκη,  στην κατάκτηση της πρώτης θέσης κ.α.

Οι στόχοι απόδοσης εστιάζουν στην απόδοση που θα επιτευχθεί από τον αθλητή, ανεξαρτήτως των συμπαικτών του και των αντιπάλων του, π.χ. να σκοράρει σε ένα συγκεκριμένο αγώνα, να τρέξει περισσότερο στο γήπεδο κ.α. Αντιλαμβανόμαστε πως ανάμεσα σε αυτά τα δύο είδη στόχων, οι στόχοι απόδοσης είναι περισσότερο σημαντικοί και ωφέλιμοι για τον αθλητή καθώς πρώτον έχουν να κάνουν αποκλειστικά με τον εαυτό του και βρίσκονται υπό τον έλεγχό του και δεύτερον, εφόσον επιτευχθούν υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να επιτευχθούν και οι στόχοι αποτελέσματος.

Το τρίτο είδος στόχων, οι στόχοι διαδικασίας, επικεντρώνονται σε συγκεκριμένες συμπεριφορές σωστής και αποτελεσματικής τεχνικής εκτέλεσης ενός συγκεκριμένου αθλητικού έργου όπως π.χ. να εστιάσει την προσοχή του την κατάλληλη στιγμή στον ελεύθερο συμπαίκτη του, να τοποθετήσει σωστά το σώμα του σε μία διεκδίκηση κ.α. Σε αυτή την περίπτωση μπορούμε να παρατηρήσουμε πως οι επιτυχημένοι  στόχοι διαδικασίας θα οδηγήσουν σε βελτίωση της απόδοσης και αυτό με τη σειρά του στο καλύτερο αποτέλεσμα.

Γιατί όμως οι στόχοι μπορούν να βοηθήσουν τον αθλητή και να επηρεάσουν την απόδοσή του;

Αρχικά, με το να ορίζει στόχους ο αθλητής αναγκάζεται να εστιάζει την προσοχή του στο έργο που εκτελεί. Όταν δεν υπάρχει συγκεκριμένος στόχος η προσοχή εύκολα μπορεί να διασπαστεί και να παρεμβάλλονται άσχετες σκέψεις. Επιπλέον, η κατεύθυνση της προσοχής του προς ένα συγκεκριμένο στόχο τον οδηγεί να καταβάλει την αναγκαία προσπάθεια για να επιτευχθεί αυτός.

Πρόκειται για μία διαδικασία κινητοποίησης της προσπάθειας που μπορεί να έχει θετική επίδραση και στην απόδοση. Ακόμη, εφόσον ο στόχος θεωρείται σημαντικός και έχει εσωτερικευτεί από τον αθλητή, αναμένουμε πως θα επιμείνει στην προσπάθειά που απαιτείται για την επίτευξή του, που εκ νέου θα οδηγήσει σε βελτίωση της απόδοσης.

Για να περάσουμε όμως από τη θεωρία στην πράξη και στο συμβουλευτικό κομμάτι, που σε αυτήν εδώ τη στήλη είναι και το ζητούμενο, υπάρχουν κάποιες βασικές αρχές που πρέπει να ακολουθήσουν όσοι θέλουν να θέσουν τους κατάλληλους στόχους.

Άλλωστε η στοχοθεσία αποτελεί μία τεχνική την οποία χρησιμοποιούν ανεξαιρέτως όλοι οι μεγάλοι αθλητές, ακολουθώντας συγκεκριμένους κανόνες:

• Οι στόχοι σου πρέπει να είναι συγκεκριμένοι, μετρήσιμοι και παρατηρήσιμοι. Το να θέσεις π.χ ως στόχο “να γίνω καλύτερος παίκτης” είναι κάτι εντελώς αφηρημένο που δε μπορεί να σε βοηθήσει να δουλέψεις προς μία συγκεκριμένη κατεύθυνση. Προσπάθησε να βάλεις ένα στόχο που να μπορείς να αξιολογήσεις είτε με χρόνο, είτε με ποσοστά.

• Οι στόχοι σου πρέπει να οριοθετούνται χρονικά. Πότε σκοπεύεις να κατακτήσεις το στόχο σου; Θα είναι μέσα σε ένα διάστημα δύο ή τριών εβδομάδων; Πρόσεξε πως τόσο ο καθορισμός πολύ στενών χρονικών ορίων όσο και πολύ μακροπρόθεσμων μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη διαδικασία. Επομένως προσπάθησε να δημιουργήσεις ένα σωστό χρονοδιάγραμμα.

• Χρησιμοποίησε ένα συνδιασμό στόχων διαδικασίας, απόδοσης και αποτελέσματος. Οι έρευνες έχουν δείξει πως η στρατηγική πολλαπλών στόχων αποτελεί την καλύτερη επιλογή και πως αυτός ο συνδιασμός των τριών ειδών οδηγεί σε επιτυχή αποτελέσματα.

• Οι στόχοι σου θα πρέπει να είναι σχετικά δύσκολοι προκειμένου να δουλέψεις σκληρά και ενδεχομένως να ξεπεράσεις τα όριά σου για να τους κατακτήσεις. Ωστόσο θα πρέπει πάντα να είναι και ρεαλιστικοί ώστε ο αθλητής να πιστεύει πως μπορεί να επιτύχει.

• Να καταγράφεις τους στόχους σου και να αξιολογείς την πρόοδό σου. Το ρητό “out of sight out of mind” ισχύει σε αυτή την περίπτωση, επομένως οι στόχοι σου θα πρέπει να είναι καταγεγραμμένοι σε σημείο που να το βλέπεις καθημερινά π.χ. κάπου στο δωμάτιο σου. Εξαιρετικά σημαντική είναι η βοήθεια των προπονητών στην αξιολόγηση των στόχων που έχεις θέσει.

• Βάλε στόχους και στην προπόνηση. Είναι γεγονός πως δεν έχει νόημα να προπονείται κανείς χωρίς συγκεκριμένους στόχους σχετικά με την απόδοσή του και να θεωρεί πως θα έχει τη δυνατότητα να τους εκπληρώσει στον αγώνα.

Γλυκερία Σκούρα

Ψυχολόγος/Αθλητική Ψυχολόγος MSc.

Υπ. Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών

Μέλος του επιστημονικού δυναμικού της Sports Exelixis

Τηλ.: 2105721059

Μοb.: 6970334111